Paul Valéry’nin Monsieur Teste‘si erken modernist novellalarda öncüsü olmayan bir eserdi. Klasik anlamda bir bilinç akışından ziyade bilincin kendisine dönük bu eser edebiyat tarihinin ürettiği en ilginç yaratığını-ucubesini ortaya koydu: Mösyö Teste. Mösyö Teste nedir? sorusu eser boyunca peşimizi bırakmaz. Bazıları onu bir vaka olarak görür. Evet, Valéry’nin Teste’si bir vakadır. Fakat bu vaka kavramı Teste’nin […]

Bazı kitaplar vardır; kapağını ilk kez araladığınızda size göz kırparlar. Hikâyesine tüm içtenliğiyle davet ederler. Kimi kitaplar da pek latif davranmazlar. Ayna tutmaktan, kendi cehennemine misafir etmekten başka amaçları yoktur zira. Meltem Dağcı’nın “Dünyanın Öteki Yüzü” de bu yüzleşmeye müsebbip eserlerden biri. Okura doğrudan bakar. Sessizce, kararlı ve kendinden kaçana kendini tüm çıplaklığıyla sunacak kadar […]

İnsanlık tarihi boyunca bireycilik ile altruizm arasında süregelen bir etik mücadele yaşanmıştır. Dönem dönem bireyin öne çıktığı anlar olsa da kitlelerin vicdanını fetheden genellikle altruizm olmuştur. Nesillerimiz, “Erdemli olan fedakar olandır.” öğretisiyle yetiştirilmiştir. Kardeşinin çıkarını kendi çıkarından üstün tutmak, bir fazilet sayılmıştır. Daha değerli bir şeyi, daha az değerli bir şey uğruna verme alışverişi olan […]

GİRİŞ Kültür, tarih boyunca insan hayatının en çok hissedilen ama en az sorgulanan olgularından biri olmuştur. Antik dönemde cultura terimi toprağın işlenmesi anlamını taşırken zamanla insan zihninin de benzer biçimde ‘işlenmesi’ fikrine doğru evrilmiştir. Ancak bu kavram, modern anlamda ilk defa Edward B. Tylor tarafından tanımlanmıştır. Ona göre kültür, “insanın toplum üyesi olarak öğrendiği bilgi, […]

Samuel Johnson’un Habeşistan Prensi Rasselas’ın Öyküsü’nü niçin almak istediğimi ve bu kitaba niçin bu kadar emek verdiğimi düşündüğümde şu kanıya vardım: İnsan, hayatından memnun olmadığında ne yaparsa ben de onu yaptığım için. İnsan, kriz zamanlarında geriye döner ve olan bitenleri yeniden değerlendirir. Yaşamı sindirmek için zamanı yavaşlatmanın bir başka yolu da kitaplar üzerine düşünmektir. Sanırım […]

Acı ile Sanatın İlişkisi Üzerine Acılar, insanı ehlileştiren hatta yeri geldi mi tımarlayan huysuz bakıcılardır. Onlar olmadan yaşadığını anlayamaz insan. Tamamen acıdan uzak kalındığındaysa mutluluk dahi anlamını yitirir. Zira, ona da anlamını veren acıyla arasındaki ilişkidir. Arzular ve istemlerle acı arasındaki bağ da bu şekilde teşekkül eder. Psikanalitik değerlendirmelerin birçoğu yerine getirilemeyen arzuların nevrozlara yol […]

Zor Olan Basit Midir? İnsanın en büyük yanılgısı hatalarından ders alarak her adımda daha iyiye, doğruya gideceği inancıdır. Öyle ki, bir kez çukura düştü mü bir daha düşmeyeceğine dair kendini şartlandırır ve buna dair elinden geleni yapacağı fikri zihninde dolaşır durur. Oysa ne elinden geleni yapacak motivasyona sahiptir ne de bu çaba onun kurguladığı amacı […]

Başkalaşım/Başkalaşmak tabiri ilginç okumalar yapmaya müsait bir yapıya sahip. TDK’ya göre “oğulcuk evresinden ergin olana değin bir hayvanın geçirdiği biçim ve yapı değişimler”i kapsamaktadır. Biyolojik bir tanım elbette. Görece daha sınırlı bir alanı kapsıyor. Lakin biyolojik tanım bağlamında felsefeye göreyse devamlı süregelen bir değişimi, dönüşümü ifade etmektedir. Hadi biraz inceleyelim. Yani, hem bedenin durmadan kendini […]

Bizim topraklarda önce kadınlar uyanır, sonra güneş doğar; Çünkü güneşi kadınlar doğurur…. (Ezidi Atasözü) I. Feminizm: Ezilen Cinsin, Ezilen Sınıftaki Hali Feminizm, yalnızca “pembe” eşitlik söylemleriyle sınırlı kalmaz; onun derdi çok daha katmanlıdır. Toplumsal cinsiyet eşitsizliğini konuşurken, bir yandan da çay demleyen, diğer yandan çocuk susturmaya çalışan görünmez bir elin emeğiyle ilgilenir. Kimi zaman bu […]

Prokrustes’in Yatağı Antik Yunan mitolojisinde yer alan birçok anlatı, insanın derinliklerini ve toplumsal yapıların eleştirisini de içinde barındırır. Bu anlatılardan biri de Prokrustes’in yatağı hadisesidir. İlk bakışta korkutucu bir hikâyeye benzer: Yol kesen bir haydut olan Prokrustes, misafirlerini evine davet eder, onlara güzel yemekler verir ve gecenin sonunda istirahat etmeleri için onlara yatak sunar; fakat […]