Barut Komplosu ve Guy Fawkes

Guy Fawkes – Başlamadan Önce Bilinmesi Gereken Tarihi Olaylar

Bildiğiniz üzere 16. yüzyılda Martin Luther Protestanlık hareketini başlatmıştır. Katolik Kilisesi her türlü yolu denemiş olsa da bu karşıtlık devam etmiş ve sonuç olarak Avrupa da bir dizi çatışma meydana gelmiştir. Hareketin İngiltere’deki yansıması ilk olarak 1530’lu yıllarda VIII. Henry yönetiminde görülmüştür: İngiltere Protestan olmuştur. Daha sonrasında oğlu VI. Edward bu inancı güçlendirmiştir. VI. Edward’ın ölümü üzerine kız kardeşi I. Mary Katolik inancı yeniden tesis etmek istemiş ve Protestanları yargılayıp idam ettirmiştir.

Buna karşın I. Mary’nin ölümü ile Katolik inanca dönme girişimleri yok olacak ve ülke tekrardan Protestanlığa yönelecektir. Mary’den sonra gelen Elizabeth’in döneminde İngiltere, Avrupa’nın Protestan gücü haline gelecek ve Katolik güç olan İspanya ile savaşa girecektir. Bu savaş yeri geldiğinde askeri, yeri geldiğinde ekonomik olarak gerçekleşecektir. 16. yüzyılın son yıllarında ise İngiltere’de Katolik inancı tekrar tesis etmek için İspanya ve İngiltere arasında gizli iletişim kanalları kurulacaktır. Barut Komplosu gerçekleşmeden önce geçen yıllara bakarsak Katolik nüfus üzerinde büyük bir baskı görürüz. İngiltere’de yaşayan Katolikler için tek şans İspanya’dan yardım istemekti.

Guy Fawkes ve Askeriyeye Girişi

Şehrin önde gelen Protestanlarından kilise avukatı Edward ve gizli Katolikleri içeren bir aileden gelen Edith’in oğlu olan Guy Fawkes, 1570 yılında York’ta doğdu. O dönemlerde Katolik olmak tehlikeliydi; I. Elizabeth’e karşı pek çok kez komplo ve isyan düzenlemeleri sebebiyle Katolikler ağır cezalara maruz kalmıştı. Mesela işkence görüyor ve idam ediliyorlardı. Fawkes ailesi, Edward Fawkes’ın (Guy Fawkes 8 yaşında iken) ölmesine kadar görünüşte yasalara uyan Protestan bir aileydi.

Guy’ın annesi bu kez bir Katolik olan Bainbridge ile evlendi. Önde gelen bir Yorkshire ailesinin üyesi olan Fawkes bir gün verdiği karar ile Roma Katolikliğine geçti. 1593 senesinde Protestan İngiltere’den ayrılıp Hollanda’daki İspanyol ordusuna katıldı ve orada cesaret ve soğukkanlılığı ile ün kazandı. O sırada Robert Catesby ve grubu kendileri kadar tanınmayan bir askeri adamın yardımına ihtiyacı olduklarını fark etmişlerdi.

Komplocuların Bir Araya Gelişi

Robert Catesby, inandığı dine karşı yapılan işkenceler, idamlar ve birçok eziyete karşılık yapmak istediği komployu 1603 yılının mayıs ayında tasarlamıştı. Tahmini olarak 1 Kasım 1603 yılında Worcester yakınlarında bulunan kuzeni Robert Winter’a Londra’ya gelmesi için bir mektup gönderdi. Robert Winter bu mektuba olumsuz yanıt verdi. Fakat Catesby tekrardan ikinci bir mektubu gönderince Winter Londra’ya geldi. Ocak 1604’te planlara başlayan Robert Catesby ve Robert Winter’ın yanında John Wright da vardı.

Bu planı uygulamadan önce sessiz bir yol denemeye karar verdiler. Winter, İngiltere ile İspanya arasındaki barış müzakerelerini yürüten Frias dükü ve Kastilya memuru Juan de Velasco’nun yardımını almak için Flanders’a gönderildi. Boş vaatlerden başka bir şey alamayan Winter, Nisan ayının sonlarına doğru yanında bir adam ile İngiltereye döndü. O adam Guy Fawkes idi. Bir araya gelen Catesby, Winter, Fawkes ve Percy, Clement Kilisesi’nin arkasında bulunan bir evde gizlilik yemini ettiler. Daha sonrasında ise grup gittikçe büyüdü; Winter’ın kardeşi Thomas, John Grant, Ambrose Rokewood, Robert Keyes, Sir Everard Digby, Catesby’in kuzeni Francis Tresham ve Catesby’in hizmetçisi Thomas Bates de dahil olmak üzere birkaç kişi daha gruba katılmıştı.

24 Mayıs 1604’te Percy’in adına House Of Lords’un bitişiğinde bir ev kiralandı. Önerilen şey bu evin mahzeninden Parlemanto binasının aşağısına kadar kazmaktı. 11 Aralık 1604’te kazmaya başladılar ve mart ayına kadar duvarın yarısına geldiler. Sonrasında ise House Of Lords’un altında bir mahzenin mevcut olduğunu keşfettiler. Bu mahzen hemen Percy tarafından kiralandı. Bu mahzenin içerisine yaklaşık 1,5 ton ağırlığında 36 tane barutla dolu variller koyuldu. Bu variller ise kömür, yakacak odun gibi malzemeler ile gizlendi.

Komplocular Ayrılıyor

Mayıs 1605’e gelindiğinde hazırlıklar tamamlanmıştı. Hazırlıkların tamamlanması ardından komplocular birbirinden ayrıldı. Fawkes, komployu İngiltere’deki entrikaları ile bilinen Hugh Owen’a iletti. Sir Edmund Baynham ise komplonun başarıya ulaştığı haberinin gelmesini bekleyecek ve haber geldiğinde Roma’daki papaları komplocuların davası için kazanacaktı, bu plan doğrultusunda Roma’ya gönderildi.

Komplo Günü Geliyor

Warwickshire’de, Digby tarafından büyük bir av organizasyonu düzenlendi ve çok sayıda soylu Katolik bu etkinliğe davet edildi. Bu kişiler 5 Kasım 1605’te Parlamento’nun açılış günü yapılacak olan komplonun başarıya ulaşmasının ardında komploya katılacaklardı. Patlamanın hemen ardından komplocular Prenses Elizabeth’i ele geçirecek, Percy bebek Prens Charles’ı buluşma yerine getirecekti. Fawkes ise Fladers’a gitmek, kıtada haberi yaymak ve destek toplamak için gemiye binecekti. Bu noktaya kadar her şey güzel gidiyordu; sır iyi bir şekilde saklanmış, hazırlıklar tamamlanmıştı. Fakat bazı kişilerin içinde hala bir boşluk vardı. Öldürülmesi planlanan soyluların arasında birçok Katolik ve komplocular ile akrabalık/dostluk bağı olan bazı kişilerde bulunuyordu. Catesby, bu kişilerin durum hakkında bilgilendirilmesine dair yapılan teklifi kesin bir şekilde reddetti.

Takvimler 26 Ekim’i gösterdiğinde Lord Monteagle’ye isimsiz bir mektup geldi. Mektupta ona ve bazı dostlara duyduğu sevgiden dolayı endişe duyduğu, parlamento açılışına katılmaktan kaçınması gerektiği, kendi ülkesine çekilip güven içinde komplonun bitmesini beklemesini ve birkaç öğüt daha yazıyordu. Mektubun yazarı hiçbir zaman bulunamadı ama yapılan tahminler bu kişinin Tresham olduğunu yönündedir. Monteagle ise hemen gidip bakanları buldu ve mektubu sundu. Verilen karar Parlamento toplantısından hemen önce House Of Lords’un altındaki mahzende aramaya yapılması yönündeydi. Komplonun tamamen ortaya çıkması için son ana kadar beklenilecekti.

27 Ekim günü Monteagle’nın hizmetkarı ve aynı zamanda Winter’ın dostu olan Thomas Ward, Winter’a komplonun bilindiğinden ve vazgeçilmesi gerektiğinden bahsetti. Winter, Catesby’a durumu anlattı ve plandan vazgeçilmesi gerektiğini söyledi. Catesby, Fawkes’a mahzenin durumunu sordu ve hiçbir şeye dokunulmadığını söyleyince mektubun dikkate alınmamasını umut ederek plana devam etme kararı aldı. Böylece Fawkes eskisi gibi mahzende nöbet tutmaya devam etti.

4 Kasım gününe gelindiğinde inceleme başladı. Mahzenin kapısını bizzat Fawkes açmıştı. Yığınla duran odunlar dikkat çekti ve kime ait olduğu soruldu. Fawkes, Percy ismini söyleyince görevlilerin şüphesi arttı ve daha ayrıntılı bir arama için emir geldi. Kasım’ın dördünü beşine bağlayan gece detaylı arama yapılırken barutlar keşfedildi ve Fawkes hemen tutuklandı. İlk başlarda ortaklarının ismini vermese de gördüğü işkenceler sonunda ortaklarının ismini itiraf etti. 27 Ocak 1606 da özel bir komisyon önünde yargılanıp suçlu bulunan Fawkes’in cezası idam oldu. İdam edileceği yer ise parlamento binasının önüydü. İdam edilmek için darağacına götürülürken merdivenden atladı/düştü ve boynunun kırılması ile öldü. Kendini öldürmesi yetmedi ve diğer komplocular ile birlikte meydanda asıldı, iç organları çıkarıldı ve dördü bölündü.

Sembolikleşme

Bu komplonun içinde bir sürü kişi olmasına rağmen Guy Fawkes hatırlanır ve bilinir. Bunun birkaç sebebi vardır. Guy Fawkes tecrübeli, karizmatik ve son ana kadar mahzende nöbet tutmuş birisiydi. 17. yüzyılda Guy Fawkes’in başarısızlığını anmak için Guy Fawkes gecesi adı verilen bir festival oluşturuldu. Bu etkinlikte başlangıçta Guy Fawkes kuklaları atılıyordu. Daha sonraları ise havai fişeklerde eklenmiş ve bu etkinlik adeta bir şenliğe dönmüştü. Guy Fawkes gecesinde söylenen tekerleme bozulmadan günümüze kadar gelmiştir. Bu komplonun popülerliğinin artmasındaki bir önemli husus ise V For Vendetta’dır. Allan Moore tarafından yazılmış ve 1988 yılında DC Comics tarafından yayınlanmıştır. Daha sonrasında ise 2005 yılında vizyona film halinde girmiş ve çokça ses getirmiştir.

Remember, remember, the 5th of November

The Gunpowder Treason and plato

I know of no reason why Gunpowder Treason

Should ever be forget

Guy Fawkes, Guy Fawkes

Twas his intent

To blow up the King and the Parlaiament

Three score barrels of powder below

Poor old England to overthrow

—

Hatırla, hatırla, 5 Kasım’ı

Barut İhaneti ve komployu