necla arat 1996 yılının kadınlar gününe yayına hazırladığı kitabını ben 2023 yılında bir sahafı gezerken çok ucuza kapmıştım. kitabın asıl sahibinin su faturaları da hediye oldu bana kitabın arasında. şimdi dönüp bakacak olduğumda kitaptaki anlatılar neredeyse 30 yıldır hala taze. sayfa 153’te fatmagül berktay’ın yazısına yoğunlaşıyorum bugün, islam’ın hiyerarşiye dayalı eşitlik söyleminde hüseyin hatemi’nin kadının ve erkeğin biyolojik-fizyolojik farklılıklarını kabul edip nefs sayesinde tam eşitliği sağladığını savunduğu pasaj var. yaratılan eşitsizliğin biyolojik cinsiyetlerden değil de toplumsal cinsiyetlerden oluştuğunu öne süren bu anlayış makul bir zemindeyken kültür içinde oluşan cins kimliklerini ve rollerini içeren toplumsal cinsiyeti birbirine karıştırmaktadır. bu durum kadınlık-erkeklik durumunu sağlıklı ve hatta ilahi olduğunu düşünerek değişmez olarak kabul etmektedir. sırf bu iki kavramı ayıramadığından dolayıdır ki cins kimliklerinin ve rollerinin değiştirilmesi için yapılan girişimlere “cins farklılığını gidermek için yapılan icraatlar” diyerek tedavi edilmesi gereken bir hastalık olarak adlandırmaktadır. kendisi kutsal kitapta insan hakları bağlamında kadının ve erkeğin birebir eşit görüldüğünü ifade etmesine rağmen özel hukuk alanında dar bir pencereden “bazı farklı düzenlemelerin bulunduğunu” da kabul etmektedir. fakat bunları aklama yönteminde kadın ve erkeğin fizyolojik farklılıklarına işaret etmektedir. bu farklılıklar özel hukuk düzenlemelerinde farklı yaklaşımların olmasını meşrulaştırmaktadır onun gözünde. nitekim bununla da kalmaz hatemi kamu görevleri açısından erkeklerin önceliklendirilmesi gerektiğini çünkü erkek bedeninin buna yatkın olduğunu ifade eder. kadına biçtiği rol ise bellidir, kutsal annelik. kadın annelik rolü içerisinde sıkışarak kendini başka türlü var edemez çünkü bu bir kutsal ödevdir, bir varoluş kavgası. halbuki işin komiği kamusal işler artık çağımızda ayrıt edici bir fiziksel güç istememektedir. bu apaçık ortada bir gerçeklikken kadınların bu alandan dışlanmaları ataerkil kural ve uygulamaları haklı görmekle olacak iştir. uzun lafın kısası hatemi argümanlarını toplumsal veriler üzerine kurmasına rağmen bu rolleri ilahi, hakiki ve belirlenmiş roller olarak sunmakta bu sayede de toplumsal cinsiyet rollerindeki “iş bölümünü” meşrulaştırmaktadır.
∙
